Tại lễ nhậm chức của Tổng thống Donald Trump ở Đồi Capitol ngày 20/1, giám đốc điều hành (CEO) OpenAI Sam Altman bị lép vế trong căn phòng tràn ngập các tỷ phú công nghệ lớn như ông chủ Tesla Elon Musk và Mark Zuckerberg, lãnh đạo công ty Meta.

Nhưng trước đó vài ngày, Altman đã có cuộc nói chuyện qua điện thoại với ông Trump và giúp đưa OpenAI, công ty đứng sau ChatGPT, vào trung tâm chương trình nghị sự về trí tuệ nhân tạo (AI) của chính quyền mới.

Trong cuộc gọi 25 phút, Altman đã “đánh trúng” tâm lý yêu thích các dự án lớn của ông Trump. CEO nói rằng dưới thời ông Trump, ngành công nghệ sẽ đạt được “trí tuệ nhân tạo toàn năng” (AI có khả năng tương đương hoặc vượt khả năng nhận thức của con người trong nhiều nhiệm vụ thay vì chỉ một số nhiệm vụ chuyên biệt).

Để Mỹ làm được điều đó trước các đối thủ từ Trung Quốc, Open AI cùng với Oracle và Softbank đạt thỏa thuận 100 tỷ USD để xây dựng các trung tâm dữ liệu trên khắp nước Mỹ.

Một ngày sau lễ nhậm chức, ông Altman đứng sau ông Trump trong Phòng Roosevelt ở Nhà Trắng, khi Tổng thống Mỹ thông báo về thỏa thuận mang tên Stargate và mô tả đây là “dự án cơ sở hạ tầng AI lớn nhất lịch sử”.

Dự án Stargate đã được xây dựng trong nhiều tháng, nhưng Altman cùng đối tác đã tính toán thời gian thông báo để giúp ông Trump có thể ghi công ngay trong những ngày đầu nhậm chức.

“Chúng tôi sẽ không thể làm điều đó nếu không có ngài, thưa Tổng thống”, Altman nói trước các phóng viên.

Kể từ khi ông Trump đắc cử, các tỷ phú tại Thung lũng Silicon đã chạy đua xây dựng quan hệ với chính quyền mới. Không ai trong số họ thành công hơn Elon Musk, người đã rót ít nhất 288 triệu USD cho chiến dịch tranh cử của ông Trump và đang nắm quyền lãnh đạo Ban Hiệu suất Chính phủ.

Chiến thắng của ông Trump và vị thế của Musk trong chính quyền mới tưởng rằng đã đóng sập cánh cửa của Altman ở Washington. Altman, 39 tuổi, từ lâu được biết đến là nhà tài trợ cho đảng Dân chủ và từng chỉ trích ông Trump trong nhiệm kỳ đầu.

Trong bài đăng mạng X, khi đó là Twitter, vào tháng 3/2017, ông Altman viết “tôi nghĩ ông Trump thật tệ và có rất ít điều có thể khiến tôi vui hơn việc ông ấy không phải là tổng thống”.

Ông chủ OpenAI còn được xem là một trong những đối thủ hàng đầu của tỷ phú Musk. Sam Altman và Elon Musk từng cùng nhau sáng lập OpenAI, nhưng sau đó quan hệ hai người ngày càng lao dốc. Đầu năm 2024, Musk từng kiện Altman với cáo buộc phản bội sứ mệnh phi lợi nhuận của OpenAI, nhưng rút đơn sau khi hai người có cuộc trò chuyện bên lề hội nghị công nghệ ở Montana hồi tháng 3.

Tỷ phú Musk sau đó đệ thêm đơn kiện, gọi OpenAI là “con yêu tinh mãng xà làm tê liệt thị trường”. Ông đăng các trao đổi cá nhân giữa ông với Altman lên mạng xã hội và đặt cho Altman biệt danh “Sam gian xảo”. Ông chủ Tesla cũng thành lập công ty trí tuệ nhân tạo của riêng mình tên xAI, cạnh tranh trực tiếp với công ty của Altman.

Việc Altman vượt mặt Musk và biến OpenAI trở thành trung tâm chương trình nghị sự về AI của chính quyền mới là minh chứng cho tài năng của Altman trong việc xoay chuyển tình thế sau gần 20 năm lăn lộn ở Thung lũng Silicon.

Từ trước khi Donald Trump đắc cử hồi tháng 11/2024, Altman đã âm thầm xâm nhập vào vòng tròn những người thân cận với ông, theo các nguồn tin am hiểu vấn đề.

Altman dựa vào mối quan hệ với Doug Burgum, cựu thống đốc Bắc Dakota đã trở thành Bộ trưởng Nội vụ hôm 31/1, để tiếp cận ông Trump. Ngoài ra, ông chủ OpenAI cũng dựa vào hai đồng minh khác của Tổng thống là Larry Ellison, đồng sáng lập công ty phần mềm Oracle, và Masayoshi Son, sáng lập tập đoàn SoftBank của Nhật Bản.

Dưới thời chính quyền tổng thống Joe Biden, ông Altman đã trở thành gương mặt quen thuộc ở Washington, thường xuyên gặp gỡ quan chức Nhà Trắng và nhóm nhà lập pháp lưỡng đảng để tham vấn các quy định về AI. Ông cũng thường xuyên liên lạc riêng với bộ trưởng thương mại thời đó Gina Raimondo.

Nhưng khi cuộc bầu cử năm 2024 tới gần, ông Altman bắt đầu hoài nghi về khả năng chiến thắng của ông Biden, dù trước đó đã quyên góp tiền cho chiến dịch tranh cử của ông và nhiều tổ chức của đảng Dân chủ.

Altman cũng đóng góp cho các chiến dịch của đảng Cộng hòa, nhưng không phải cho chiến dịch của ông Trump. Ông thường xuyên liên lạc với các nhà lập pháp đảng Cộng hòa. OpenAI dường như đã chuẩn bị sẵn cho mình đường lui.

Hồi đầu tháng 6 năm ngoái, 2 lãnh đạo của OpenAI gặp ông Trump tại một khách sạn ở Las Vegas. Ông Altman cũng đã dự định tham gia cuộc gặp đó, nhưng phải hủy lịch vì dương tính với Covid-19.

Cuộc gặp đó do Burgum sắp xếp. Thống đốc Bắc Dakota đã có quan hệ nhiều năm với chủ tịch OpenAI Greg Brockman, người sinh ra ở bang này. Một số nhân viên OpenAI gọi họ là hai ông trùm công nghệ quan trọng nhất mà bang từng có.

Trong cuộc gặp ở Las Vegas, Brockman và giám đốc vận hành Brad Lightcap đã cho ông Trump xem công cụ AI Sora của công ty, khi đó chưa được công bố. Với công cụ này, bất kỳ ai cũng có thể tạo video như mong muốn chỉ bằng cách gõ một câu trên màn hình máy tính.

Để phát triển công nghệ này, họ giải thích những công ty như OpenAI cần các trung tâm dữ liệu máy tính lớn dùng nguồn điện khổng lồ. Họ nhấn mạnh cơ sở khổng lồ này sẽ rất cần thiết khi Mỹ cạnh tranh với Trung Quốc để chiếm lĩnh thị trường AI.

Khi nhận đề cử đảng Cộng hòa vào tháng 7 năm đó, ông Trump đã nhấn mạnh tầm quan trọng của nguồn điện đối với thế giới AI. “Bạn có biết rằng AI có thể cần rất nhiều, thậm chí gấp đôi lượng điện mà đất nước chúng ta có?”, ông Trump nói.

Tuy nhiên, Altman cùng các giám đốc OpenAI khác gặp thách thức là cần có đủ 100 tỷ USD cho dự án Stargate. Họ cần các nhà đầu tư.

Ban đầu mọi người đều ngần ngại với siêu dự án Stargate và không định rót tiền cho nó, vì lo ngại chính phủ sẽ không phê duyệt dự án đòi hỏi quỹ đất và nguồn điện khổng lồ. Mọi chuyện thay đổi khi ông Trump đắc cử.

Trong vài tuần tiếp theo, SoftBank, Oracle và OpenAI nhất trí rót tiền cho Stargate. Họ cũng nhận được tài trợ từ MGX, công ty đầu tư công nghệ của Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE).

Khi lễ nhậm chức đến gần, nhiều đối thủ về AI của Altman đã tới Mar-a-Lago gặp Tổng thống đắc cử Trump, trong đó có tỷ phú Musk và ông chủ Meta Zuckerberg. Điều tốt nhất mà Altman có thể làm là sắp xếp được cuộc gặp bên ngoài Mar-a-Lago với Howard Lutnick, ứng viên Bộ trưởng Thương mại.

Sau khi quyên góp một triệu USD cho lễ nhậm chức của ông Trump, Altman đã được mời tham dự sự kiện ở Đồi Capitol. Nhưng cơ hội khác đã đến với Altman khi một người quen giúp sắp xếp cuộc điện đàm với ông Trump vào cuối tuần trước lễ nhậm chức.

Một ngày sau khi ông Trump nhậm chức, Altman, Son và Ellison xuất hiện cùng Tổng thống Mỹ tại Phòng Roosevelt. Ông Trump một lần nữa đề cập tới nhu cầu điện cho các trung tâm dữ liệu và giới thiệu Altman là “chuyên gia hàng đầu”. Dự án Stargate được công bố với mục tiêu nâng khoản đầu tư lên 500 tỷ USD trong những năm tới.

Đêm đó, Musk đăng bài chỉ trích thỏa thuận trên X, khẳng định ông Altman cùng các đối tác không có đủ 100 tỷ USD cam kết ban đầu cho dự án, chưa nói tới con số 500 tỷ USD được hứa hẹn.

Hôm sau, Altman đăng bài trên X, đưa ra những bình luận mới về Tổng thống Trump. “Tôi không phải là người luôn đồng tình với ông ấy về mọi thứ, nhưng tôi nghĩ ông ấy là người tuyệt vời đối với đất nước này theo nhiều khía cạnh”, Altman viết.

Chính quyền của Tổng thống Trump lần này không đứng về phía Musk.

“Người Mỹ nên tin lời Tổng thống Trump và các giám đốc điều hành. Các khoản đầu tư này sẽ giúp đất nước của chúng ta trở nên vĩ đại và mang tới việc làm cho mọi người”, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nói với Fox News cùng ngày.

Tổng thống Trump cũng không bênh vực đồng minh. “Musk ghét một trong số những người này. Nhưng tôi cũng có những người mình không ưa”, ông nói.

Thùy Lâm (Theo Japan Times, ABC News, CNN)